ตอบชัด! หลังได้รับวัคซีนโควิดครบ อาการเป็นไง-แบบไหนฉีดไม่ได้?
ทางเฟซบุ๊ค Siriruk Ch ของ "ดร.ศิริรักษ์ ช้างรบ" นักวิจัยหลังปริญญาเอก University of Chicago วิจัยวัคซีนไข้หวัดใหญ่และระบบภูมิคุ้มกันโรคโควิด 19 เผยว่า .... วัคซีนมีซีน VaccineMeSeen Episode 5 ตอน เราฉีดวัคซีนโควิดเข็มสองครบจบแล้ว!! พร้อมรวบรวมคำถามทั่วไปที่หลายคนสงสัย?!?
2nd dose of COVID-19 vaccine checked! หลังจากที่เข็มแรกผ่านไปเมื่อ 20 วันที่แล้ว วันนี้เรารับวัคซีน mRNA เข็มที่ 2 ของ Pfizer BioNTech เรียบร้อยโรงเรียนวัคซีนแล้วค่ะ! ก็ถือว่าเป็นวันดีดี วันที่ชิคาโก้อากาศหนาว -14 องศา ฤกษ์งาม ยามเหมาะสมกับอุณหภูมิที่คุณวัคซีน mRNA เขาชอบ
มาค่ะ หลังจากที่เรารับบทนางแอบฟังชาวบ้าน ภายใน 15 นาที ก็สามารถรวบรวมคำถามจากคุณลุงคุณป้าก็จะประมาณนี้ค่ะ
วัคซีนที่ขึ้นทะเบียนภาวะฉุกเฉิน (Emergency Use Autherization) ไม่ได้นึกจะขอขึ้นก็ขึ้นกันได้ง่ายๆนะคะ หลักๆเลยคือทางผู้ผลิตจะต้องมีการรายงานผล 1. ประสิทธิภาพ 2. ความปลอดภัยของวัคซีน ที่ได้เก็บรวบรวมในช่วงระยะทดลองวัคซีน แล้วหลังรับวัคซีนแล้ว ‘2 เดือน' ผู้รับวัคซีนปลอดภัยไม่มีผลร้ายแรงอันเกิดมาจากการได้รับวัคซีน จึงจะขอยื่นต่อ อย. ขึ้นทะเบียนภาวะ'ฉุกเฉิน'ได้ และจะขึ้นทะเบียนอย่างสมบูรณ์เต็มศักดิ์ศรี โอเคนัมเบอร์วัน นั่นก็ต่อเมื่อทางผู้ผลิตได้ส่งผลความปลอดภัยของวัคซีนว่ามีปลอดภัยหลังรับวัคซีนไปแล้ว ‘6 เดือน' เพราะฉะนั้นช่องว่างระหว่างรอผล ก็สามารถฉีดไปก่อนได้ เพื่อให้สร้าง herd immunity ให้เร็วที่สุด
**สำคัญคือต้องไม่ได้ข้ามขั้นตอนใดๆ ในระยะการทดลอง** และขั้นตอนกระบวนการกว่าจะได้มาซึ่งความปลอดภัย ก็จะต้องผ่านด่านหลายอย่างค่ะ ตั้งแต่ระยะเริ่มต้นที่ทดลองในสัตว์ ทดลองในคนตั้งแต่หลักสิบและเพิ่มปริมาณคนมากขึ้นในระยะที่สาม (Phase III) เป็นหมื่นๆคน (Pfizer ~44,000 คน ส่วน Moderna ~30,000 คน) ซึ่งเป็นการกระจายผลทดลองในวงกว้าง และหลากหลาย เพื่อมั่นใจได้ว่าสิ่งที่คุณได้รับเข้าไปในแขนของคุณจะเกิดการสร้างภูมิคุ้มกันในทิศทางเดียวกัน นั้นคือ 'การสร้างภูมิคุ้มกันที่มีประสิทธิภาพในการป้องกันโรค'
ทั่วไปที่พบในอาสาสมัครระยะทดลองคือ "มีอาการเหมือนไข้หวัด ที่ไม่ได้ติดไข้หวัด" อาการจะอยู่ในช่วง ปวดเมื่อย ปวดหัว ปวดกล้ามเนื้อ หนาวสั่น ปวดข้อ มีไข้ตัวร้อน และไม่ต้องตกใจ นั่นเป็นสัญญาณที่ดีว่าร่างกายสร้างภูมิคุ้มกันต่อวัคซีนแล้ว จากผลทดลองของอาสาสมัครทั้ง Pfizer และ Moderna พบว่า ~50% มีการข้างเคียงเบื้องต้น(ตามด้านบน) หลังรับเข็มแรก และ กว่า 70-80% มีอาการหลังรับเข็มสอง แล้วก็มีประมาณ 10-20% ที่ต้องลาป่วย ไปทำงานไม่ได้ (อาการหนักกว่าอาการเบื้องต้นนั่นเอง)
และหลังจากวัคซีนได้เริ่มให้ในวงกว้าง ก็จะต้องมีการตามเก็บผลประสิทธิภาพ และอาการข้างเคียงที่เกิดขึ้นจากวัคซีนได้อีกมากขึ้นเรื่อยๆ ตอนนี้เท่าที่ถามเพื่อนที่ได้รับเข็มสองไปแล้ว ทุกคนตอบเป็นเสียงเดียวกันว่าอาการหนักกว่าครั้งแรก ปวดเมื่อยปวดหัว ตัวร้อน บางคนมีต่อมน้ำเหลืองใต้จั๊กแร้โต (จุดที่ใกล้เคียงกับบริเวณที่ฉีด) มีเพื่อนคนนึงบอก ‘โอ้ย ฉันปวดไปหมดทั้งร่างกาย' ส่วนอีกคนมีบอก ‘ฉันมีแรงแค่กอดแฟนได้เท่านั้น' #ร้าย แต่อาการเหล่านี้หายไปภายใน 48 ชั่วโมง ! แล้วกลับมาดี๊ด๊าได้เหมือนเดิม
หากคุณมีโรคประจำตัวที่ต้องทานยาเป็นประจำ ต้อง'ปรึกษาแพทย์' ก่อนได้รับวัคซีนค่ะ ยกตัวอย่าง คนที่รู้จัก มียาที่ต้องกินทุกวันเนื่องจากมีโรคประจำตัวทางพันธุกรรม เค้าต้องปรึกษาแพทย์ที่รักษาก่อนว่ายาที่กินจะไม่ไปตีกับวัคซีน ถึงจะมารับวัคซีนได้อย่างสบายใจ อยู่ในเรดาห์ของแพทย์ประจำตัว
กลัวจะเป็นไข้หนัก กินยาพารา ยาแก้ปวดดักไว้ก่อนฉีดวัคซีนได้มั้ย ?
ไม่ควรค่ะ เพราะการกินยาแก้ปวดลดไข้ ‘ก่อนฉีด' จะส่งผลต่อการทำงานของระบบภูมิคุ้มกันต่อวัคซีนลดลง แต่กรณีถ้ามีอาการไข้หรือปวดหลังรับวัคซีน สามารถกินยาแก้ปวดลดไข้ได้ค่ะ
ถ้าฉีดวัคซีนแล้วไปตรวจเชื้อจะเจอว่าผลบวกมั้ย?
ไม่เจอค่ะ เพราะวัคซีนชนิดนี้เป็นเพียงสารพันธุกรรม ไม่ใช่เชื้อจริง ไม่มีคุณสมบัติในการติดเข้าสู่เซลล์เยื่อบุเลย ให้มั่นใจได้
ถ้ามาฉีดเข็มสองช้ามีผลอะไรมั้ย?
เป็นไปได้ก็ควรได้มาฉีดเข็มสองตามระยะเวลาที่กำหนดค่ะ วัคซีนส่วนใหญ่จะมีกฎเกณฑ์ของเค้าว่าช้าได้ไม่เกินกี่วัน ถ้าเกินกี่วันจะต้องเริ่มนับเข็มหนึ่งใหม่ สำหรับวัคซีนโควิดตอนนี้ยังไม่มีผลตรงส่วนนั้น จนกว่ากรมควมคุมโรค CDC จะออกมาประกาศอย่างเป็นทางการอีกที ซิสทั้งหลายอย่านิ่งนอนใจว่า ได้อยู่ รับเข็มแรกไปแล้ว ไม่เป็นไรหรอก ‘ได้อยู่' แปลว่า ‘ไม่ได้'
ถ้าเคยติดเชื้อมาก่อนหน้านี้ ยังรับวัคซีนได้มั้ย?
ได้ค่ะ เพราะตอนนี้ยังบอกไม่ได้เลยว่าการติดเชื้อโดยธรรมชาติจะมีประสิทธิภาพแค่ไหน แต่การได้รับวัคซีนคือการยืนยันว่าคุณมีภูมิคุ้มกันที่มีประสิทธิภาพ มีผลการทดลองยืนยันในกลุ่มคนกลุ่มใหญ่แล้ว แต่เดี๋ยวก่อน! เราไม่ควรรับวัคซีนในขณะที่เรากำลังติดเชื้อนะคะ ควรจะรับหลังจากที่หาย กลับมาใช้ชีวิตปกติทั่วไปแล้วเท่านั้น อย่าเปรี้ยวเกินไป
ถ้าเลือกได้ว่าจะฉีดเลยหรือรอก่อน จะเลือกอะไรดี?
คำถามนี้เราว่าแล้วแต่บุคคล สถานการณ์และสถานที่ เราต้องประเมินว่าตัวเองว่าเรามีความเสี่ยงมากน้อยแค่ไหนที่จะได้รับเชื้อ หรือถ้าเราได้รับเชื้อแล้วเราจะมีความรุนแรงมากน้อยแค่ไหน และถ้าถามเรา ตอบแบบไม่ลังเลเลยว่า ‘เรารับแน่นอน' ท่ามกลางสถานการณ์ที่ไม่ปกติ และจำนวนเคสคนติดเชื้อ คนเสียชีวิตในแต่ละวัน มันได้ตอบแล้วว่า เราควรมีภูมิคุ้มกันต่อเชื้อ ที่เราไม่อาจะรู้เลยว่าวันดีคืนร้ายเราจะติดเมื่อไหร่ก็ได้ แล้วถ้าเราติด เราก็แพร่เชื้อให้คนอื่นได้ต่อๆกันไป แพร่ไปให้คนอื่นแล้วคนอื่นอาจจะเป็นหนักเสียชีวิตได้ เป็นตราบาปไปตลอดชีวิตเราอีก ข้อมูลและผลการทดลองที่มีน่าเชื่อถือได้ว่าเราจะปลอดภัยและมีการสร้างภูมิคุ้มกันแน่นอน แต่สิ่งที่เราไม่รู้เลยคือจะยาวนานแค่ไหน ต้องฉีดทุกปีมั้ย ตรงนี้ก็ยังต้องรอดูต่อไปเนอะ
จบช่วงถาม-ตอบ ลุงป้ากันไป กลับมาที่ขั้นตอนการรับเข็มสองสำหรับวันนี้
เพิ่มเติมตรงนี้นะคะ ตั้งแต่รับเข็มแรก เราก็ได้รับ Vaccination Record Card (การ์ดฉีดวัคซีน) ที่มีชื่อ วันเดือนปีเกิด วันที่วัคซีนเข็มแรก/เข็มสอง ยี่ห้อวัคซีนที่ได้ และล๊อตที่ผลิต มาเก็บไว้กับตัวค่ะ จะได้ช่วยจำว่าเราเคยได้รับวัคซีนโควิดเมื่อไหร่ และยี่ห้ออะไร เราว่าตรงนี้สำคัญมากๆ ในอนาคตอาจจะต้องใช้การ์ดนี้เวลาเดินทาง
รับวัคซีนเสร็จ เราก็ยังกลับมาทำแลบต่อ อาการสองชั่วโมงแรกไม่มีอะไรเลย ตอนนี้ผ่านไป 8 ชั่วโมงแล้ว เรารู้สึกตัวร้อนนิดๆ และปวดบริเวณที่ฉีด ไม่ต่างกับเข็มแรก รอดูอาการในเช้าวันถัดไป เพื่อนทุกคนบอกว่า หนักกว่าเข็มแรกแน่นอน
ว่าแต่มีใครอ่านมาถึงตรงนี้บ้างคะ?
ถ้าใครอยากอ่านบทความเก่าๆที่เราเคยเขียนเกี่ยวกับวัคซีน ลองไปตาม hashtag นี้นะคะ #วัคซีนมีซีน #VaccineMeseen